Skip to main content

Factoren voor modaliteitskeuze

De factoren die meetellen in de modaliteitskeuze zijn onder te verdelen in drie grootheden:

ProductkarakteristiekenEisen van de verlader en/of geadresseerdeKarakteristieken van de modaliteit

Meer weten?

Caroline Koiter

Directeur

Productkarakteristieken

Waardedichtheid

De waardedichtheid van bijvoorbeeld een laptop is de prijs per m3 of per ton, inclusief verpakking. Dit geeft aan hoeveel laptops er in bijvoorbeeld een container of wagon passen wat doorgerekend kan worden naar de logistieke kosten per laptop. Een recente ontwikkeling is dat steeds meer elektronica en IT-producten vanuit China via het spoor worden vervoerd in plaats van via deepsea of luchtvracht. Dit omdat transport per deepsea vaak te lang duurt en per vliegtuig te duur is per m3 of per ton. Het spoorvervoer vervult hier de vraag die er ligt tussen de dure en snelle en goedkope, maar langzame modaliteit.

Life-time cycle

Hoe korter de lifetime cycle van het product is, hoe sneller het transport dient te zijn om zo lang mogelijk gebruik te kunnen maken van het optimum van de lifetime cyle. Hier komt meer en meer verandering in: een nieuw mobieltje vanuit Azie, met een relatief korte lifetime cycle en een grote mate van concurrentie plus een hoge investering komt in eerste instantie in Europa aan met het vliegtuig, daarna met de trein waarna de keten gestabiliseerd wordt met een constante deepsea aanvoer. Hierdoor worden de eerste 45 dagen van de reistijd van de eerste deepsea zending gevuld met de verkoop van mobieltjes die via de luchtvracht en het spoor zijn aangekomen.

Verpakkingsdichtheid

De verpakkingsdichtheid zegt iets over de hoeveelheid handlingen er kunnen zijn binnen één modaliteit zoals bijvoorbeeld de wagon of vrachtauto. Waar een koerier een verpakkingsdichtheid kan hebben van bijvoorbeeld 500 (500 bestemmingen in één bestelwagen) ligt de verpakkingsdichtheid van een container of goederenwagon vaak op 1. De lading uit groupage wagons of containers worden dan meestal ook gedistribueerd met kleinere bestelwagens.

Volume-Gewichtsverhouding

Luchtvracht is de modaliteit waar volume-gewichtsverhoudingen in hoge mate geldt: te volumineus en het past niet – te zwaar en het vliegtuig kan niet opstijgen (of landen).
Een groot voordeel van het spoorvervoer is de mogelijkheid om relatief zware of volumineuze lading te vervoeren. Voor wat betreft intermodaal vervoer geldt in veel West Europese landen de regel dat er 44 ton in plaats van 40 ton via de weg vervoerd mag worden als gebruik wordt gemaakt van spoorvervoer op het hoofdtraject. Het is de taak van de EU om deze tonnages voor de gehele EU op termijn gelijk te trekken.

Verschijning

De verschijning van het product is mede bepalend voor de soort modaliteit. Een voorbeeld: men is ooit witgoed gaan produceren met de afmeting 60x60cm. Denk maar aan keukenkastjes, wasmachines, koelkast, vriezers enzovoorts. Men heeft echter nooit stilgestaan bij het feit dat vier apparaten of kastjes inclusief verpakking net niet naast elkaar in een vrachtauto passen, maar wel in een wagon die veel breder is.

Houdbaarheid

De houdbaarheid van het product is in hoge mate bepalend voor de modaliteitskeuze alhoewel er steeds meer mogelijkheden komen om de houdbaarheid tijdens transport te verlengen waardoor de snelheid van de modaliteit omlaag kan. Hoe lager de gewenste snelheid is, des te meer modaliteiten er beschikbaar zijn en de concurrentie toeneemt, wat gunstig is voor de prijs. Daarnaast is het duidelijk, dat hoe lager de snelheid is, hoe hoger de betrouwbaarheid wordt.

Tijdsdruk

Voor bepaalde vervoersstromen geldt een hoge tijdsdruk en betrouwbaarheid. Dit geldt met name voor versproducten. Omdat supermarkten de verse goederen bij openingstijden in de winkel willen hebben liggen, is het zaak dat de goederen op tijd in de ochtend aankomen en gedistribueerd worden. Doordat de transittijden boven 1000km van het spoor competitief zijn met het wegtransport, is het treintransport een geduchte concurrent van de vrachtauto. Doordat spoorvervoer eerder gepland moet worden dan het wegtransport, liggen de problemen dan ook meer bij de tijdsplanning: “kan die aardbei morgen of overmorgen geplukt worden?”.

Eisen van de verlader en/of klant of geadresseerde

Productkarakteristieken

Dit zijn de eerste en belangrijkste eisen en zijn hierboven al genoemd.

Eisen van de ontvanger

Denk hierbij aan leveringstijd, leveringsfrequentie, doorlooptijden, product kostprijs.

Opslagmogelijkheden

Waar het wegtransport in principe het uitgangspunt heeft van twee uur laden, transport en twee uur lossen, heeft het intermodale transport en spoorgoederenvervoer meer mogelijkheden tot opslag zonder gebruikmaking van de bestaande infrastructuur.

Productiemethodes

JIT is een bekende productiemethode, wat in belangrijke mate de keuze van de modaliteit bepaalt.

Karakteristieken van de modaliteit

Prijs

Van alle parameters geldt dat de prijs voor veel verladers doorslaggevend is. Daarbij is de kans aanwezig dat inkopers van transport zich teveel laten leiden door enkel de transportprijs en te weinig letten op de totale integrale logistieke kosten in de keten. Dat wil zeggen inclusief de kosten van voorraadbeheer, ‘on site’ logistiek, kosten in voor- en natransport, et cetera.

Betrouwbaarheid

Het spoor kent geen congestie zoals in het wegvervoer of hoog- en laag waterstanden zoals in de binnenvaart. Het spoor heeft zo nu en dan wel te maken met stakingen. Dit geldt met name specifieke landen, zoals Frankrijk, waar stakingen zelfs bij wet geregeld zijn: ze moeten ruim van tevoren aangemeld zijn en mogen niet langer duren dan twee aaneengesloten dagen. Dit om stagnatie in goederenstromen te voorkomen. Ook is het van belang om te kijken naar de congestie op de terminals. De trein kan dan weliswaar op tijd zijn, maar als de laadeenheid met vertraging wordt vrijgegeven, is de lading alsnog te laat bij de ontvangende partij.

Daarentegen is het spoor in vergelijking met andere modaliteiten minder kwetsbaar ten aanzien van weersomstandigheden. Om een voorbeeld te noemen: de shortsea-verbinding tussen Nederland en Spanje loopt via de Golf van Biskaje. Dit deel van de oceaan staat er om bekend dat het flink te keer kan gaan. Niet zelden leidt dit tot schade aan de lading. Om die reden kiezen sommige verladers bewust voor spoorvervoer van en naar Spanje.

Frequentie

De frequentie van een spoorverbinding is voor veel vervoersstromen van groot belang. Met name versproducten zijn gebaat bij een hoogfrequente spoorverbinding. Op Italië rijden vanuit Nederland circa 15 treinen per dag. Dit biedt logistieke dienstverleners meer flexibiliteit en zekerheid. De vuistregel is: hoe korter de afstand, hoe hogere frequentie gewenst is. Hoe langer de afstand hoe lager de frequentie mag zijn. Bij een treinverbinding met Istanbul of Athene is één verbinding per week vaak al interessant genoeg voor verladers. De frequentie telt vaak mee bij het berekenen van de snelheid.

Snelheid

Bij gelijke randvoorwaarden kan het spoorvervoer sneller zijn dan welke landmodaliteit dan ook. Wanneer een trein naar Italië op dezelfde tijdstip vertrekt als een vrachtwagen, dan is in de regel de trein sneller doordat zij geen last hebben van arbeids- en rusttijden. Bij schepen, vliegtuigen en treinen (over de langere afstand) komt het gemiddelde dicht in de buurt van de werkelijke snelheid. Het is belangrijk om in gedachten te houden dan voor- en natransporten, wachttijden, handlings en frequenties in hoge mate de doorloopsnelheid beïnvloeden.

Duurzaamheid

Sinds het Parijsakkoord kijken steeds meer verladers naar duurzame transportoplossingen om de CO2- uitstoot te reduceren. Hoewel de transportkosten veelal doorslaggevend zijn, wordt duurzaamheid voor diverse verladers een steeds belangrijker issue. Intermodaal spoorvervoer heeft wat dat betreft verreweg de beste papieren ten opzichte van andere unimodale oplossingen. En hierin is het spoor ten opzichte van zee of binnenvaart de meest duurzame oplossing. Meer informatie over hoe duurzaam het vervoer per spoor is vind je hier: (doorlinken naar voordelen spoor)

Risico

Vaak worden modaliteiten met elkaar vergeleken op basis van risico. En als we dan de diepte ingaan dan komen we vaak niet verder dan een onderbuikgevoel dat de ene modaliteit veel meer risico’s kent dan de andere. Maar over welke risico’s hebben we het dan? Tegen risico van lading zoals diefstal of transportschade ben je in de regel verzekerd en als dat niet genoeg is, kan je bijverzekeren. Ook wordt het vervoer door “bepaalde, wazige” landen als risicovol gezien. Verladers die gewend zijn om door dit soort landen te rijden, hebben dat gevoel minder.

Relatie gewicht / afstand

Meer weten? 

Wil je meer leren over de parameters voor modaliteitskeuze en hoe dit binnen het spoorgoederenvervoer wordt uitgerekend? Bekijk dan onze pagina over de Rail Cargo Academy.